Over hebzucht

In een recente reactie op een stuk op Inner Call kwam de hoofdzonde van gulzigheid aan de orde. En zoals dat gaat, komen woorden en betekenissen soms in een zwerm in ons leven op, en was het niet verrassend dat een dag of twee later een vriend refereerde aan een lering van Chanakya*: “Hebzucht is iemands ergste vijand.”

Hebzucht betreft gewoonlijk een mateloos verlangen naar voedsel of rijkdom of macht, maar we kunnen hebzucht ook op andere gebieden in werking zien. Veel mensen zijn in deze tijd begerig naar ervaringen, meestal van zintuiglijke aard en hoe levendiger hoe beter. Wie het spirituele pad gaat, op zoek naar een waarheid voorbij de vluchtigheid van de zintuigen, zou natuurlijk zulke uitwassen willen vermijden – maar er bestaat ook zoiets als spirituele hebzucht.

Bezoekt men bijvoorbeeld heilige plaatsen – en welke dat zijn hangt af van ieders eigen begrip – om iets te krijgen, zoals inspiratie, spirituele kracht, of verlichting, dan heeft men zichzelf nog niet van deze valstrik bevrijdt. Als men, aan de andere kant, een pelgrimage maakt om eerbied te betuigen, waardering of dankbaarheid, dan gaat dat aan hebzucht voorbij.

We kunnen soms hebzucht verwarren met intens spiritueel verlangen, maar als we de lessen van liefde geleerd hebben is het verschil niet moeilijk te zien. Als we een verlangen voelen naar iemand en proberen die tegen elke prijs naar ons toe te trekken, of zelfs tegen diens wil, dan is dat hebzucht. Als we werkelijk liefde genoeg hebben om geduldig en verdraagzaam te zijn, om voor het geluk van degene die we liefhebben te geven zonder enige verwachting, dan zijn we uitgestegen boven zelfzucht. En in een spirituele context geldt dezelfde les: als we met geduld ons ondergeschikt kunnen maken aan de wil van de Ene, en de vlam van hoop levend kunnen houden in ons hart, dan raakt hebzucht ons niet langer.

* Chanakya was een Indiase filosoof en staatsman die koningen kon maken en breken in de vierde eeuw voor Christus. Als Brahmaans pandit vond hij de wees Chandragupta Maurya en slaagde erin deze op de troon te zetten, waarbij het eerste hechte rijk op het Indiase subcontinent tot stand kwam. Hij wordt gezien als grondlegger van de klassieke economie en zijn boek over wijsheid, de Chanakya Niti, wordt vandaag de dag nog bestudeerd.

Vertaling Kariem Maas