Over ‘Het vuur van de liefde’

De audio tale van 30 november j.l. getiteld The fire of love verhaalde over een student die ontmoedigd was geraakt op het pad naar geestelijk ontwaken. Hij wilde afscheid nemen van zijn meester omdat hij ondanks vele jaren van toewijding geen vorderingen had gemaakt. De meester zorgde er echter voor dat tijdens de dagen van het afscheid de student verliefd werd op een mooi meisje dat hem elke dag fruit kwam brengen. De liefde liet zijn hart smelten en daardoor werd uiteindelijk verlichting toch zijn deel.

Dit verhaal roept een paar interessante vragen op. Je zou je bijvoorbeeld af kunnen vragen waarom je je druk zou maken over welke spirituele oefeningen dan ook. De meester gaf immers aan de student het advies om te stoppen met zijn oefeningen: dus waarom tijd verspillen met gebeden en meditatie? Waarom niet op zoek gaan naar iemand die verrukkelijk en aantrekkelijk is? Zelfs al blijft diegene naar wie ons verlangen uitgaat daar onverschillig onder, dan kunnen we toch verlichting bereiken, zo suggereert het verhaal.

Maar feit is dat bijna iedereen op enig moment in het leven wel eens een brandende passie heeft ervaren, terwijl het aantal verlichte zielen gering blijft. Dit suggereert dat er meer over dit verhaal te vertellen is dan we vermoeden.

Het verhaal vertelt ons dat de student al vele jaren bij zijn leraar was geweest, voor hij uiteindelijk gefrustreerd raakte. In feite stond hij op het punt om op te geven. Dit patroon kan zich soms voordoen op het spirituele pad: een intense toewijding, vergezeld van een rigoureuze discipline, die leidt tot een gevoel van frustratie en zinloosheid. In Zen wordt dit wel eens geïllustreerd met het beeld van een mug die probeert te prikken in een ijzeren schaal. En een wel heel beroemd voorbeeld is te vinden in het leven van Shakyamuni Boeddha. De Gezegende volgde een streng regime van vasten en meditatie, maar kon niet losbreken uit de greep van de vergankelijke wereld. Uiteindelijk zag hij onder ogen dat zijn hardvochtige methoden hem het leven zouden kunnen kosten voordat hij het spirituele probleem dat hem martelde zou hebben opgelost, en hij nam een kom zoete rijst aan van een meisje dat medelijden met hem had gekregen. Toen veranderde hij zijn benadering, en begon te werken met het hart – met compassie – en dit leidde hem gezwind naar zijn uiteindelijke realisatie.

Als we terugkeren naar het beeld van vuur – het vuur van liefde – zoals in de audio tale beschreven, kan ons dit doen denken aan de uitleg van Hazrat Inayat Khan dat niet de leraar verlichting geeft, maar dat hij, als de olie er is, de vonk kan geven die de lamp ontsteekt. We zouden misschien kunnen zeggen dat de olie verborgen zat in de student, zoals het verborgen zit in een olijf of een noot, en dat die pas naar buiten kwam toen zijn hart verwarmd werd door het gevoel van liefde voor de jonge vrouw die hem elke ochtend zijn fruit kwam brengen. Maar vurigheid op zich is niet voldoende voor ons om geestelijke waarheid tot werkelijkheid te maken. We moeten ook in staat zijn de lamp te bedienen en deze van brandstof te blijven voorzien. Velen hebben liefde gekend als iets dat voorbij ging, een intens gevoel dat, zoals een lucifer, een kort ogenblik brandt en dan dooft. In een lezing over het mystieke hart zegt Inayat Khan: “De olie op het pad van liefde is geduld, en daarnaast is het onzelfzuchtigheid en zelfopoffering van begin tot eind.”

Deze kwaliteiten hopen we te ontwikkelen door ons spirituele werk. Als we geduld hebben, onzelfzuchtigheid en een bereidheid om onszelf op te offeren voor ons ideaal, dan is de olie inderdaad klaar, en als de vonk komt, kunnen we erop vertrouwen dat de lamp zal blijven branden door alle stormen van het leven heen.

Vertaling Kariem Maas