Geestelijke Vrijheid

De Boodschap waaraan Hazrat Inayat Khan zijn leven wijdde is op verschillende manieren benoemd als de Soefi Boodschap, de Boodschap van Liefde, Harmonie en Schoonheid en de Boodschap van Geestelijke Vrijheid. Misschien nemen we deze betitelingen voor kennisgeving aan, maar kunnen we iets leren van onderzoek van deze namen? Elke uitdrukking heeft een eigen betekenis, allicht.

Als we spreken over ‘de Soefi Boodschap’, zouden we om te beginnen moeten begrijpen dat de Boodschap op geen enkele wijze eigendom van de soefi’s is. Want het is dezelfde goddelijke roep die geklonken heeft sinds het begin van de wereld en die in alle tijden naar voren is gebracht door alle meesters, heiligen en profeten. Het is ieders eigendom. Maar waarom dan ‘Soefi Boodschap’? Omdat het de bestemming van de soefi’s is om de Boodschap in deze tijd te brengen, zoals Hazrat Inayat Khan uitlegde. Dat is voor het soefisme een verandering, omdat soefi’s eeuwenlang bij voorkeur in stilte werkten, helpend waar zij konden, maar zoveel mogelijk wegblijvend uit de publieke belangstelling. Achthonderd jaar geleden bijvoorbeeld, weigerde Hazrat Nizamuddin Aulia de koning te ontmoeten; hij zei zelfs dat als de koning de ene deur van zijn verblijf binnen zou komen, hij via de andere weg zou gaan. Vandaar dat de soefi’s die nu toegewijd zijn aan dit werk een combinatie moeten aankunnen van voortdurende innerlijke discipline en naar buiten gerichte dienstbaarheid.

De uitdrukking ‘Boodschap van Liefde, Harmonie en Schoonheid’ lijkt gemakkelijk te begrijpen. Hoewel we ons af kunnen vragen wat werkelijk begrepen wordt van deze kwaliteiten, als we kijken naar de toestand in de wereld en ook de staat van vele spirituele organisaties. Maar we zouden kunnen zeggen dat in zoverre als de Boodschap in ons leven werkelijkheid wordt, de Heilige Woorden die altijd opklinken uit het Goddelijke Geluid van de Oceaan, dat zich dan in die mate liefde, harmonie en schoonheid manifesteren, want zij zijn ons geestelijk erfdeel.

Maar de uitdrukking die mogelijk het meest tot verwarring leidt is ‘de Boodschap van Geestelijke Vrijheid’. Voor wie oud genoeg is om de tijd van de hippies te hebben meegemaakt, klinkt dit als de toegeeflijke houding van vrije liefde en ‘wat je maar wilt, man!’ die toentertijd populair was. En zelfs lang vóór de psychedelische jaren zestig nam Hazrat Inayat Khan al een heel sterke tendens in het Westen waar om af te zien van het vervelende je beperken, als leerling, tot één methode; mensen kozen liever een beetje van het ene pad en van het andere, om zich in grote stappen lekker snel als leraar te presenteren, mogelijk nog van een heel ‘nieuw’ systeem ook.

Maar ‘geestelijke vrijheid’ betekent niet de teugels vieren om het ego zijn vrije loop te laten. Het betekent de geest bevrijden van alles dat deze gevangen houdt – alles waaraan zij gehecht is, de aannames en identificaties die bij elkaar ‘mij’ gestalte geven. Moersjid Hidayat zei vaak dat ‘geestelijke vrijheid’ betekent om vrij te zijn van dogma’s en veronderstellingen. En zoals Hazrat Inayat Khan zei bij vele gelegenheden: het pad van vrijheid moet beginnen met discipline. Als we beginnen met ‘vrijheid’ zullen we in slavernij eindigen, maar als we onszelf serieus op het veeleisende pad van zelfbeheersing begeven, zullen na verloop van tijd de sluiers beginnen weg te vallen en zullen we op een dag ons realiseren dat de geest altijd al vrij was.

Vertaling Kariem Maas