De vormloze weg

In de hier recent weergegeven voordracht over de Soefi Eredienst, probeert Hazrat Inayat Khan de voor de dienst bijeengekomen mensen voor te bereiden op de ceremonie die ze zo dadelijk zullen meemaken. Het lijkt erop dat voor velen van hen het de eerste kennismaking was met de Universele Eredienst, en gezien de zorgvuldigheid waarmee Hazrat Inayat diverse bedenkingen adresseert, voelde hij bij hen een zekere twijfel of aarzeling. Daarom waren het hoogst waarschijnlijk geen overtuigde soefileerlingen, maar was het een meer algemeen publiek.

Bijna een eeuw later kunnen we niet weten hoe de groep reageerde. Misschien vonden sommigen de ceremonie inspirerend en anderen niet. Het aanbieden aan de wereld van de wijsheid en schoonheid van de Boodschap is een beetje te vergelijken met de moeite die ouders ondervinden als zij hun kind vast voedsel beginnen te geven. Sommige kinderen eten blij alles wat aangeboden wordt, anderen blijven hoogst achterdochtig bij de geringste wijziging van dieet, zonder enig besef van de baat die ze ervan zouden kunnen hebben, zoals de uitgeputte ouders weten. Goede voeding is noodzakelijk voor de groei – zowel fysiek als spiritueel.. Zoals Hazrat Inayat zegt: “Ongeacht de uiteenlopende meningen van alle mogelijke mensen in de wereld, is het onmiskenbaar dat de mensheid grote behoefte heeft aan religie.”

Niettegenstaande de vorm van de Universele Eredienst, die beslist in symbolische vorm veel wijsheid overdraagt, zal de leerling op het soefipad geïntrigeerd zijn door de volgende uitspraak van Hazrat Inayat: “Afgezien van de vormen heeft het soefi-ideaal ook een vormloos ideaal van aanbidding.” Wat zou dat zijn? Wat kunnen we verstaan onder ‘het vormloze ideaal van aanbidding’? 

We zoude kunnen beginnen met een meer fundamentele vraag: wat is aanbidding? De oorsprong van het Engelse woord voor aanbidding, worship, is ‘het erkennen van de waarde (worth)’. Aanbidden is dus eerbied en bewondering opdragen aan dat wat we van waarde vinden. Met andere woorden, aan ons hoogste ideaal. Gedurende de gehele geschiedenis hebben de wijzen uiteenlopende vormen van aanbidding gecreëerd, die gepast waren voor de mensen en cultuur van hun tijd. Echter, als we het goddelijk ideaal niet als een concept opvatten maar als een levende realiteit in onszelf, dan zal alles wat we doen aanbidding zijn. Onze daden, zelfs de meest wereldse, zullen we doen indachtig het goddelijke en zullen daden van aanbidding zijn. Wat we zeggen ,wat we denken – het effect van zulke diepe devotie is werkelijk onbeschrijflijk. Tenslotte zal zelfs ook onze adem devotioneel worden, and dan is er geen aanbidder meer. Het Object van Aanbidding is het enige dat resteert.

Vertaling Kariem Maas