Er is geen gesproken Nederlandse versie van deze podcast, maar hier is de vertaling te lezen.

Vrij worden van het lot

In elk leven zijn er moeilijkheden – dat is onvermijdelijk. En soms, hoe hard we ook proberen om de situatie te veranderen, en hoe oprecht we ook bidden, blijven het stenen regenen op ons huis, de ene tegenslag na de andere. Dan kunnen we ons afvragen: “Ligt het aan mij? Is het God? Is het het lot? Wat is er aan de hand?”

In een lezing over het lot, soms aangeduid met het Arabische woord ‘kismet’ dat precies hetzelfde betekent, geeft Hazrat Inayat Khan een typisch paradoxaal antwoord, door te zeggen dat er iets is dat lijkt op voorbestemming, maar niet echt voorbestemming is – het is de voortzetting van een tendens die is ingezet. Om dit uit te leggen, geeft hij het voorbeeld van het bezoeken van een bepaalde straat in een stad. Als je eenmaal in die buurt bent geweest, kun je de week daarop een andere plek in hetzelfde stadsdeel aandoen, en geleidelijk aan raak je zeer vertrouwd met dat gebied, terwijl de rest van de stad grotendeels onbekend voor je blijft. Een eenmaal begonnen patroon zet zich voort. Als we dit onderwerp in muziektermen uitdrukken: als een muziekstuk eenmaal begonnen is, is het ritme ervan vastgelegd; het is niet zo gemakkelijk om een wals in een mars te veranderen. 

Dit zou ons kunnen doen denken aan wat de wetenschap te berde brengt over indrukken. Alles wat wij waarnemen, en ook alles wat wij zeggen en doen, maakt een indruk in het bewustzijn, een indruk die nog lang na blijft trillen. Een overwinning blijft ons lang bij, evenals de indruk van een nederlaag. Daarom doen de wijzen alles wat zij kunnen om zich te hoeden voor negatieve indrukken.

Maar als die indruk er is, als we vast lijken te zitten in de voortzetting van een tendens die we niet wensen, wat kunnen we dan doen? Kunnen we het veranderen? Eén stap is om ‘creatiever’ te zijn in ons leven. Onze energie kan ofwel ontvankelijk ofwel expressief en creatief zijn, jemal of jelal in soefitermen. Om een voorbeeld te ontlenen aan een van de lezingen van Hazrat Inayat Khan: stel dat we in een nederige hut wonen met een gat in het dak. We kunnen wensen dat het gat gerepareerd wordt, een wens die sterker wordt als het regent, maar zonder creatief te worden, zonder uitdrukking te geven aan onze wens, zal het gat blijven bestaan.

In deze context betekent creativiteit echter meer dan een oppervlakkige verandering, zoals het simpelweg binnenstebuiten dragen van onze jas, een volksgebruik waarvan soms wordt gezegd dat het iemands geluk kan doen keren. Het vergt inzicht in onze eigen psychologie om te weten hoe we creativiteit in ons leven kunnen toepassen. Wat ook nodig is, is de bereidheid om te veranderen. Dit is waar veel mensen struikelen. Mopperen over onze situatie is één ding; doen wat nodig is, is iets anders. Veel mensen zijn echt ongelukkig met hun omstandigheden, maar ze hebben nog niet begrepen wat er in henzelf te veranderen valt, of hoe ze zichzelf ten goede kunnen veranderen. Dus blijven ze doorgaan en geven God de schuld en lijden.

God de schuld geven is echter afstand nemen van de beste hulp die er is. Voorbij alle psychologie, voorbij elke overweging van planetaire invloeden, voorbij de wetenschap en kunst van jelal en jemal is er de Ene. Zoals Hazrat Inayat Khan zegt: “Hoe aantrekkelijk deze dingen ook zijn, de naam van God is veel groter. Zonder de studie van de naam van God zijn ze niets. Dit is het enige dat groot is, het enige dat mooi is, het enige dat waarde heeft, het enige dat de moeite waard is.”

Vertaling Kariem Maas