Geboren worden

“De ziel is eeuwig – zo is ons geleerd, en dat geloof ik ook. Wat kan Hazrat Inayat Khan bedoelen met ‘de geboorte van de ziel’?

De discussie draaide om dit gezegde van de Nirtan Suras:
Het is niet zo
dat de mens God moet kennen omdat hij op aarde is geboren;
het is slechts de geboorte van zijn ziel
die hem recht geeft op die kennis.

Om dit te begrijpen, moeten we ons afvragen wat ‘geboorte’ eigenlijk betekent. In fysieke termen zien we traditioneel het moment waarop een baby vanuit het lichaam van de moeder ter wereld komt als het begin van het leven, maar dit is natuurlijk niet echt het begin van het leven. Het leven is alomtegenwoordig en allesoverheersend, het meest levend misschien wel in de onbeperkte leegte van de ruimte, en daarom begint of stopt het niet op enige manier die we kunnen begrijpen; het zijn slechts vormen die verschijnen en verdwijnen, die uitdrukking geven aan het leven maar er niet identiek mee zijn, die het niet definiëren of beperken. Toch zeggen we, voor ons eigen gemak, dat in de fysieke wereld een persoon wordt geboren wanneer hij of zij zichtbaar wordt, of aanwezig is.

Hetzelfde kan gezegd worden van de ziel. In de opvatting van soefi’s is de ziel het goddelijke licht dat het lichaam bezielt, en dus is ze logischerwijs altijd aanwezig, maar ze is onzichtbaar voor het grootste deel van de wereld; de ziel is een begrip, maar nog geen werkelijkheid. Wanneer we het voorrecht hebben om onze eigen goddelijke erfenis te ontdekken, wordt de ziel werkelijk een realiteit, en dan zouden we kunnen zeggen dat ze ‘geboren’ is. Het is zeker zo’n vreugdevol moment als de komst van een baby.

Dit maakt overigens nog een andere zinsnede duidelijk, die sommigen misschien in verwarring brengt. In het gebed Saum vragen we God om ‘onze ziel te verlichten met goddelijk licht’. Het lijkt misschien een vreemd verzoek, aangezien de ziel – zo wordt ons verteld – zelf licht is, maar het betekent dat we hopen dat dat licht aan ons geopenbaard wordt, niet als een mentale constructie, maar als de waarheid.

En, zoals het gezegde van de Nirtan impliceert, is de geboorte van de ziel niet de laatste stap. Ontwaken voor het licht van onze ziel is een belangrijke stap voorwaarts, maar er wacht, nog verder, de kennis, de ervaring – voorbij alle namen en vormen – van de Eenheid, de Bron en het Doel van Alles.

Vertaling Kariem Maas