Harmonie
Hazrat Inayat Khan onderwees een boodschap die hij omschreef als een boodschap van liefde, harmonie en schoonheid. We reageren gemakkelijk op het woord ‘liefde’ en we kunnen opveren bij een indruk van schoonheid, maar misschien minder overtuigend is het woord ‘harmonie’. Voor velen lijkt het niet de zanger maar meer een achtergrondzanger van de band. Hoe kan de spirituele zoeker zich verhouden tot dit begrip dat blijkbaar net zo belangrijk is voor onze reis als schoonheid en liefde?
Als twee stemmen samen zingen, kunnen ze dezelfde noten zingen, in unisono; ze kunnen noten zingen die niets met elkaar te maken hebben, wat waarschijnlijk resulteert in een kakofonie; of ze kunnen noten zingen die hun eigen melodische verband hebben maar ook met elkaar aangename intervallen vormen – dat wil zeggen, in harmonie. Op dezelfde manier kunnen in een schilderij de vormen en kleuren elkaar respecteren terwijl ze elk hun eigen integriteit behouden. Op deze manier krijgt de compositie leven. Het is duidelijk dat harmonie geen absolute kwaliteit is, maar iets dat ontstaat uit de relatie tussen elementen. Het woord harmonie komt inderdaad van een wortel die ‘samengevoegd’ betekent.
Vaak zijn we ons meer bewust van harmonie door afwezigheid daarvan dan door haar aanwezigheid. Soms zijn situaties moeilijk, en voor de meesten van ons zijn er mensen met wie we moeilijk kunnen opschieten. Als we voorbij onze eigen horizon kijken naar de wijde wereld, lijkt de disharmonie tussen groepen en naties elke dag pijnlijker en zichtbaarder te worden. Daarom kunnen we het gemakkelijk eens zijn met Hazrat Inayat Khan dat de wereldboodschap deze essentiële kwaliteit zou moeten bevatten. Natuurlijk zou iedereen wel meer harmonie wensen – maar zijn we zelf ook harmonieus? Voordat er harmonie in de wereld kan zijn, moeten we leren harmonieus te zijn, en dat moet beginnen met het vinden van harmonie in onszelf.
Het is een veel voorkomende veronderstelling dat ieder mens één enkel, samenhangend standpunt vertegenwoordigt, maar dit is zelden het geval. Hazrat Inayat Khan zei dat als we onszelf zorgvuldig onderzoeken, we ontdekken dat we uit vele levens bestaan; elke cel van ons lichaam heeft een leven en uiteindelijk een dood, en recente wetenschap heeft aangetoond dat de microben die in ons leven, hoewel ze ogenschijnlijk afzonderlijke levens leiden, onze gezondheid en stemming beïnvloeden. De gedachten die door onze geest gaan, hebben ook een leven en vaak zijn ze met elkaar in conflict. Als we onze gedachten zorgvuldig onderzoeken, kunnen we zien dat er zelfs stemmen in ons bewustzijn zijn waarmee we het helemaal oneens zijn. Soms zijn we ons hier niet van bewust, in de veronderstelling dat de gedachte die op dat moment het luidst spreekt ‘ik’ is, maar een nuttige beschrijving zou zijn om te zeggen dat ieder mens is als een overvolle stad, en als alle delen van die stad niet in harmonie zijn, dan is onze wil onvermijdelijk verdeeld en hebben we weinig mogelijkheid om het doel van het leven te bereiken.
Het is een nuttige discipline om onze gedachten en gevoelens zorgvuldig te observeren en te proberen ze op één doel gericht te houden, maar we zullen harmonie niet met geweld bereiken – zij kan alleen gevonden worden door liefde. Dit wordt in Gayan Boulas op deze manier uitgedrukt: “Liefde ontwikkelt zich tot harmonie, en uit harmonie wordt schoonheid geboren.” De alchemistische kracht van liefde lost onze barrières op en stelt ons in staat om heelheid te zien; wanneer onze horizon verbreedt, begrijpen we gemakkelijker de onderlinge relatie van onderdelen en wordt het een plezier om ze in elkaar te laten passen. Uit het cultiveren van harmonie groeit de plant van schoonheid. Maar het eerste, essentiële element is liefde, en dus moet de spirituele zoeker beginnen met deze vragen: Waar houd ik van? Hoe sterk heb ik lief? Kan mijn liefde versterkt worden? Wie deze vragen oprecht stelt, zal de waarheid van dit gezegde uit Gayan Chalas leren kennen: “Het ware geluk ligt in de stroom van liefde die ontspringt in iemands ziel, en de mens die deze stroom voortdurend laat stromen, in alle omstandigheden van het leven, in alle situaties, hoe moeilijk ook, zal een geluk hebben dat echt van hem is.”
Vertaling Kariem Maas