Verdwaald in labyrint – hulp nodig

Wanneer we in het donker lopen, vorderen we onvermijdelijk onzeker. We vertrouwen op kleine aanwijzingen, zoals wat we onder onze voeten voelen, de geluiden om ons heen, en elk flauw lichtschijnsel – maar we zijn gedwongen langzaam te gaan, en zelfs dan kunnen we verschrikkelijk vallen en pijnlijke wonden en schaafplekken oplopen.

Anderzijds, als we een metgezel hebben die het terrein kent (en die in het donker kan zien!), iemand die kan zeggen ‘Wandel met mij mee, het is veilig’, of die ons een arm kan geven en rond obstakels leiden, dan gaat het gemakkelijker.

In die situatie bevindt zich de spirituele zoeker. We zijn ten diepste ontevreden over onze huidige toestand, maar we kunnen niet  zien hoe we verder moeten. Om een metafoor te ontlenen aan de mythologie, we zijn verdwaald in het labyrint, en wat erger is, we horen van ergens dichtbij echo’s van de vreselijke minotauros. 

Een gids is noodzakelijk. Voorzeker zijn er mensen die de weg weten. Zelfs in onze tijd, waarin spiritualiteit een sprookje lijkt dat we ons nog vaag kunnen herinneren, zijn er de wijzen en de meelevende mensen – ze zijn nooit afwezig geweest. Maar voordat zo iemand ons kan helpen, is er één onmisbaar vereiste: vertrouwen.

In deze tekst over het pad van leerlingschap vertelt Hazrat Inayat Khan over de mogelijke verschillende stadia van vertrouwen of yaqin van een zoeker. Er zijn er die vertrouwen, maar slechts gedeeltelijk, die tussen ‘ja’ en ‘nee’ heen en weer wiebelen. Dat is een toestand die betreurenswaardig is, want zo is het heel moeilijk vooruit te komen. Een tweede stadium is wanneer de zoeker de gids vertrouwt, maar geen vertrouwen heeft in zichzelf; en ook dat is problematisch, want gebrek aan zelfvertrouwen maakt vooruitgang vrijwel onmogelijk. De derde toestand is wanneer een zoeker zich zeker voelt van zichzelf en onwankelbaar vertrouwen heeft in de gids; dan wordt de weg gemakkelijk.

Omdat we in een materialistische tijd leven, is er de neiging te denken dat spirituele oefeningen het ware ‘goud’ in de schatkist zijn, en aangezien deze (vermoedelijk) allemaal beschikbaar zijn in boeken en on line, hoef je simpelweg alleen maar de juiste combinatie van technieken op te delven om al je problemen op te lossen en de verborgen mysteriën te onthullen. Dit is een ongelukkig misverstand, omdat het gewoonlijk alleen verwarring teweeg brengt, maar ook ernstig kan schaden.

Het ware goud is de band van sympathie tussen zoeker en gids, want die maakt het hart van de leerling zacht en ontvankelijk voor de stem van de Geest van Leiding. Oefeningen, gegeven met inzicht, wijsheid en compassie, zijn als regen na een lange droogte, terwijl willekeurig door de zoeker opgepikte oefeningen vaak ‘in zichzelf besloten’ blijven; ze geven niet hun innerlijk leven prijs, want  de houding van de zoeker ontsluit ze niet. Op zijn ergst, evenwel, kunnen de oefeningen onverwachte en totaal ongewenste gevolgen hebben. Het is niet overdreven om te zeggen dat levens op die manier geruïneerd zijn.

Daarom, als we verdwaald zijn in het labyrint, doen we er beter aan niet op zoek te gaan naar oefeningen (hoe exotischer, des te beter!), en zou het wijzer zijn te zoeken naar een vriend, en te leren om vertrouwen te ontwikkelen. Ongetwijfeld vertonen mensen altijd gebreken, maar de Geest van Leiding zal die genereus compenseren voor de zoeker die oprecht vertrouwen heeft.

Vertaling Kariem Maas