Vergeet niet te onthouden

Het kan op elk moment gebeuren – een dageraad die het hart doet opveren, een gevoel van licht ergens achter de ogen, een besef dat we voor een ontelbaar aantal hartslagen vrede hebben gekend, of vreugde hebben geademd, dat we onszelf moeiteloos zijn vergeten in de absorberende stroom van schoonheid. En meestal, als we ons bewust worden van zo’n moment, wat betekent dat we ons er van losmaken, dan besluiten we om het stevig vast te houden, om ons vast te klampen aan het besef dat onze horizon veel ruimer zou kunnen zijn dan we normaal gesproken toestaan. 

Maar dan, onvermijdelijk, worden we overvallen door het ene na het andere – familie, werk, vrienden, plichten, verleidingen, gewoontes – die allemaal aandacht vragen, en voor we het weten hebben we, net als de apostel Petrus, drie keer onze kortstondige glimp van Goddelijkheid ontkend. 

Er is een goede reden waarom soefi’s de ‘herinnering’, de ‘zikar’, als een centrale oefening beschouwen. De Waarheid is nooit afwezig; het is ons wezen, zoals het wezen van een roos, of een eik, of een ster, of het allesoverheersende leven in de ruimte, maar het spel van de manifestatie houdt in dat we tastenderwijs ons door een wolk van vergetelheid een weg naar dat doel moeten banen.

Wat kunnen we doen ter wille van het echte herinneren?  Als we struikelen, zoals Petrus, is het normaal om wroeging te voelen. Maar als spijt ons doet toegeven aan zelfkastijding, komen we niet dichter bij wat we zoeken. Gedachten als ‘ik kan niet; ik ben te zwak; ik ben een mislukking’ versterken alleen maar de illusie van scheiding.

We zien ‘herinneren’ meestal als een daad van de geest – zoals wanneer we proberen ons te herinneren wat er in een leerboek staat, of hoe we de oppervlakte van een cirkel moeten berekenen, of waar we de autosleutels gelaten hebben. Maar het hart is een veel krachtiger geheugen – wat we in het hart vasthouden laat ons niet in de steek. Als we echt liefhebben, hoeven we niet blindelings te tasten om dat gevoel te herontdekken – het is altijd aanwezig, vaak overweldigend.

Daarom is de zekerste manier om de Waarheid (of de Goddelijke Aanwezigheid) te ‘herinneren’, dat we alles wat we in die momenten van realisatie van waarde vinden, opslaan in het hart. Om vervolgens, zo vaak als we kunnen, en vooral wanneer we het meest afgeleid zijn, steeds opnieuw even te kijken wat er in die tuin groeit.

Vertaling Kariem Maas