De duivel komt in Schoonheid gekleed

Als je willekeurig een van de boeken met onderricht van Hazrat Inayat Khan opent, kom je binnen de kortste keren het woord ‘schoonheid’ tegen, want dat is een van de drie kostbare ‘juwelen’ van de universele boodschap, gegeven aan de gehele mensheid, de boodschap van liefde, harmonie en schoonheid. Moersjid Hidayat (een van de leiders van de Soefi Beweging) hield ervan te wijzen op de onderlinge wisselwerking van deze drie begrippen: de gewaarwording van schoonheid wekt liefde op; liefde schept harmonie; en uit harmonie ontstaat schoonheid. Schoonheid zou dus een betrouwbare gids moeten zijn, zoals de draad van Ariadne, om de weg te vinden in ons raadselachtige leven. Zo lang we maar letten op schoonheid, zouden we in staat moeten zijn onze verdere weg door het labyrint te vinden.

En toch vinden we in de Gayan, Boulas, dit gezegde:
De duivel komt in de mooiste gewaden om het hoogste ideaal van de mens aan diens zicht te onttrekken

Hoe kunnen we dit begrijpen? Betekent het dat we omzichtig afstand moeten houden van schoonheid en met wantrouwen bejegenen? Als dat zo is, hoe kan dan ooit liefde ontwaken in onze harten? Of heeft dit gezegde een andere betekenis?

Het gezegde zet de vermelding van prachtige gewaden naast ons hoogste ideaal en de duivel. Woorden schieten altijd tekort bij het beschrijven van een ideaal, laat staan ons hoogste ideaal, dat als een ster boven alle beperkingen zou moeten uitrijzen. Maar veel mystici spreken over eenheid, over de realisatie dat alles één is, dat er slechts Een Wezen is. Als deze woorden ons de juiste weg wijzen en we geen acht slaan op de lugubere beschrijvingen van de duivel in volksverhalen en religies, dan is de duivel eenvoudigweg het stugge volhouden van een ‘ik’ als onafhankelijke identiteit. De duivel is dan dat we erop blijven staan dat alle ervaring gerelateerd moet worden aan één onderscheiden, afzonderlijk gezichtspunt; aan, anders gezegd, het ego.

Dus het gevaar zit niet in de schoonheid zelf maar in het wangedrag van het ego dat iedere gelegenheid aangrijpt om zichzelf voor in beeld te zetten, om van ieder moment, van iedere ontmoeting of ervaring een ‘selfie’ te maken. “Hier ben ik en geniet van een prachtige zonsondergang”, of “Hier glimlacht iemand – naar MIJ”, of “Hier is iemand die aardig is – voor MIJ”. Zeer zeker brengt schoonheid liefde tot leven, maar liefde, zoals fruit, moet tijd hebben om te rijpen. Onrijpe liefde kan verstopping veroorzaken, zoals velen kunnen beamen. De echte test van liefde is onze bereidheid om onszelf op te offeren voor het belang van wat we liefhebben.

Als we op schoonheid reageren met nog een spoortje eigenbelang, is het fruit nog niet rijp. Maar als we onszelf volkomen vergeten in de gedachte aan de Geliefde, wanneer we schoonheid gewaarworden, zijn we veilig – voor dat moment – voor de sluwe handen van de bedrieger. En dan, gezegend onbewust van onszelf, zullen liefde, harmonie en schoonheid zich spiegelen in ons hart.

Vertaling Kariem Maas