Duizend jaar overzien

Jezus vertelde zijn volgelingen dat hij in hun midden zou zijn wanneer twee of drie van hen in zijn naam bijeen zouden komen. Het is duidelijk dat het waardevol is om samen te komen voor een spiritueel doel. In dezelfde geest vertelde Shakyamuni Boeddha zijn leerlingen dat de gemeenschap, de sangha, één van de ‘Drie Juwelen’ was, blijkbaar even kostbaar als de andere twee, namelijk de Boeddha of de manifestatie van verlichting, en de dharma, de weg naar opperste bevrijding.

Een van de voordelen van het samenkomen met anderen is dat het helpt om een spiritueel gezonde gemeenschap te creëren. Er is natuurlijk geen garantie voor succes, want mensen hebben laten zien dat ze elke vorm van wijsheid kunnen vervormen, maar religieuze bijeenkomsten zijn onderdeel van vrijwel elke cultuur – of het nu gaat om een dagelijks gebedsritueel, een wekelijkse eredienst of periodieke festivals die gekoppeld zijn aan de verandering in seizoenen. Op deze manier worden leringen over onze plaats in het universum en de noodzaak om in harmonie te blijven met onze omgeving en met onszelf levend gehouden.

Maar als we een pad als het soefisme volgen, leggen we ons ook toe op oefeningen die we in ons eentje doen. Leerlingen krijgen verschillende oefeningen, we zitten alleen en proberen onze geest af te stemmen door middel van gebeden en ademhalingsoefeningen en concentraties en meditaties. Dit verschilt niet van de uren van hard werken die musici besteden aan het beheersen van hun lichaam en geest en de muziek die ze willen uitvoeren – werk dat onvermijdelijk alleen wordt gedaan. De oprechte leerling heeft dit nodig, want het medium dat we moeten beheersen is ons eigen wezen; we moeten eerlijk naar onszelf kijken, ernaar streven oude gewoonten te veranderen en leren de knopen in onze geest los te maken, zoals Hazrat Inayat Khan het uitdrukt.

Er is echter een gevaar in het alleen zitten in meditatie, en dat is dat we overbezorgd kunnen worden. Spirituele oefeningen doen is hard werk. Het zou echter ook vreugde moeten brengen dat we onszelf vergeten. Maar sommige mensen missen dat. We lopen dan het risico te worden als een kleine krab aan de kust, die zandkorrels probeert te sorteren terwijl de uitgestrekte oceaan op niet meer dan een meter afstand golft en zucht. Een tegengif voor deze zelfabsorptie is om een bredere blik aan te nemen, en te denken aan de honderden en duizenden zielen die, sinds het begin der tijden, hebben geworsteld om zichzelf te bevrijden van onwetendheid, die hun hart hebben geopend in lof op de Goddelijke schoonheid en liefde, die zich hebben overgegeven aan de stille omhelzing van de Waarheid. Dat is onze echte gemeenschap. Als we duizend jaar overzien en denken aan allen die hetzelfde werk hebben gedaan, kunnen we ons herinneren dat we niet alleen zijn, dat we één vonk zijn in een waterval van licht, en de viering van één is de vreugde van allen.

Vertaling Kariem Maas