Er is geen gesproken Nederlandse versie van deze podcast, maar hier is de vertaling te lezen.

Voorgrond en achtergrond 

Stel, we hebben een taak uit te voeren, een alledaagse huishoudelijke klus – misschien zijn we in de keuken groenten aan het snijden. Het is zeer waarschijnlijk dat we, terwijl we onze aandacht op het mes houden om te voorkomen dat we zowel onze vingers als de uien fijnhakken, aan iets anders denken, een onderwerp dat misschien niets met koken te maken heeft.

Of stel dat we een reis moeten maken, met de bus of de trein. Afgezien van de aandacht die nodig is om in te stappen en op onze halte te letten, zullen onze gedachten hoogstwaarschijnlijk elders zijn. We kunnen denken aan wat ons te wachten staat als we aankomen, of aan wat we net hebben achtergelaten, of, wat tegenwoordig heel gewoon is, naar muziek of een podcast luisteren, en de koptelefoon zal ons nog meer losmaken van de onmiddellijke ervaring van onze reis.

Met andere woorden, onze aandacht wordt gemakkelijk verdeeld tussen wat op de voorgrond en wat op de achtergrond is, en het komt zelden voor dat we ons concentreren op één enkele gedachte of handeling.

Deze verdeling van onze aandacht lijkt misschien een slimme strategie om met de complexiteit van het leven om te gaan, want ons leven verloopt langs vele lijnen, elk met zijn eigen eisen, maar voor de zoeker op het spirituele pad, maakt het de reis in feite moeilijker. De Waarheid moet nu aanwezig zijn, anders zou het geen waarheid kunnen zijn – maar als wij niet aanwezig zijn in het moment, hoe kunnen we dan de waarheid kennen?

De gemiddelde mens heeft een geest die een beetje lijkt op een schilderij van Jeroen Bosch, misschien zijn ‘Tuin der Lusten’, die vol zit met afzonderlijke beelden die meer details onthullen naarmate we ze meer bestuderen. Wij dragen talrijke gedachten en gevoelens met ons mee, die gelijktijdig aan het werk zijn en dikwijls met elkaar in tegenspraak zijn. Sommige gedachtevormen zijn een echo van versies van het verleden, en andere een schets van gehoopte versies van de toekomst . Die laatste zullen nooit meer dan fantasieën zijn, tenzij we het heden in handen nemen en het vorm geven volgens onze wensen. Sommige gedachten zijn gewoontepatronen die we van elders hebben overgenomen, en die geen enkele relevantie hebben voor onze eigen ervaring. Onnodig te zeggen dat dit een effect heeft op onze waarneming, en op ons vermogen om te bepalen wat we willen doen.

Wat nog erger is, is dat de verdeling van ons bewustzijn ook onze spirituele inspanningen tegenwerkt. Als goede leerlingen kunnen wij ernaar streven elke dag trouw onze geestelijke oefeningen te doen, maar de oefeningen kunnen slechts zo doeltreffend zijn als het leven dat wij er zelf aan geven. Als bijvoorbeeld de woorden van onze gebeden op de voorgrond staan, maar op de achtergrond onze gedachten elders dwalen, misschien over het opnieuw schilderen van de meditatieruimte, of het controleren van de tijd voordat we naar het werk moeten, of dat wij ons afvragen of we de gebeden op een voldoende vrome manier opzeggen, dan zullen de gebeden verstoken zijn van leven. Of denk aan iets ogenschijnlijk eenvoudigs als nadenken over ons goddelijk ideaal. Wat kan er eenvoudiger zijn, zouden we zeggen, aangezien het goddelijk ideaal per definitie ons hoogste ideaal is, datgene waar we het sterkst naar verlangen. Maar wat gebeurt er? We kunnen dan wel liefde op de voorgrond plaatsen omdat ons is verteld dat God liefde is, maar als er rondom dat ideaal het lawaaierige gedoe is van zorgen over ons zelf – ‘mijn fouten, mijn gebreken, mijn tekortkomingen, mijn gevoel niet geliefd te zijn, mijn gebrek aan spirituele vooruitgang’ – dan zal de voorgrond eenvoudig vervagen in het lawaai van de achtergrond. Na zo’n overpeinzing zouden we kunnen concluderen dat ‘god’ toch niet zo bijzonder is, en dat ‘spiritualiteit’ misschien maar een fictie is.

Hazrat Inayat Khan onderwees dat er een progressie is van concentratie naar contemplatie naar meditatie, en aangezien elke stap voortbouwt op de vorige, kunnen we geen van deze stappen overslaan. Concentratie, het vermogen om een gedachte zo lang vast te houden als we verkiezen, is dus de essentiële grondsteen voor alles wat we hopen op te bouwen. We kunnen beginnen met aanwezig te zijn bij alles wat we doen – ontdekken hoe we het leven moment voor moment kunnen leven.

Vertaling Kariem Maas