De aarde en de hemel in evenwicht houden

Voordat de communicatietechnologie onze uitgestrekte aardbol reduceerde tot een mondiaal dorp, was het gevoel van medeleven met onze naaste vaak beperkt tot ons blikveld. Voor de meeste mensen is het lijden van hen die ze niet zien, te abstract om een diepe indruk te maken. Nu echter is het mogelijk om het hartzeer en de ellende te zien en te horen in de door brand verwoeste school op een ander continent alsof je er fysiek bij bent, of het stoffige, uitgehongerde vluchtelingenkamp, of de door bommen verwoeste straat, of het kapotte, overlopen ziekenhuis waarin artsen worstelen om mensen te redden bij kaarslicht. Volgelingen van een spiritueel pad zouden kunnen verwachten dat dit antwoorden geeft op het verdriet dat we zien en op het verdriet dat we voelen om de levens die worden verwoest. Als we de antwoorden die we zoeken niet vinden, is er een reëel risico voor ons geloof; we zouden kunnen concluderen dat de spirituele leer niet meer is dan een sprookje dat ons niets te bieden heeft op het gebied van begeleiding en verlichting.

Zonder twijfel leeft in ieder mens een wens voor vrede en harmonie. Maar overal ter wereld zitten vredeszoekers opgesloten in een dodelijke strijd met elkaar. Dit komt omdat maar weinigen hebben begrepen hoe ze vrede in zichzelf kunnen vinden. Wanneer onze gedachten en daden turbulent zijn, zal alleen spreken over vrede geen nuttig resultaat hebben, net zoals het gevoelloos reciteren van de mooie woorden van een gebed de schoonheid niet tot manifestatie zal brengen. Daarom adviseert Hazrat Inayat Khan ons om vrede in onszelf te vinden en tegelijkertijd alert te blijven op de praktische behoeften van de wereld – inclusief, soms, de noodzaak om te vechten.

Maar het soefisme leert ons dat we allemaal deel uitmaken van het Ene Wezen en dat het verdriet van één het verdriet van allen is. Heeft ons geweten er geen last van als we ons met onze eigen ontwikkeling bezighouden terwijl zovelen zo erg lijden? Is het niet egoïstisch om dat te doen?

Sta in dit verband even stil bij de twee lijnen van het kruis, de horizontale en de verticale. De wereld van manifestatie strekt zich uit van horizon tot horizon, en die weidse ruimte bevat een oneindige variëteit van fysieke vormen en zintuiglijke ervaringen, van de meest aangename tot de meest pijnlijke. De verticale lijn vertegenwoordigt de spirituele as, de lijn van een streven omhoog naar een werkelijkheid voorbij naam en vorm, de reis naar het Ene. Als we alleen op de horizontale lijn leven, kunnen we ons best doen om elkaar geluk en troost te brengen, maar de aard van beperking op dit vlak betekent dat lijden en teleurstelling nooit kunnen worden geëlimineerd. Als we ons bewustzijn echter op de verticale lijn richten en gehoor geven aan de roep om naar boven te reiken, onthult dat ons ware wezen, dat geluk is. Het kan wel zijn dat we de pijn van anderen willen verlichten, maar als we geen geluk hebben om te delen, dan zullen onze vrome inspanningen om de wereld te helpen slechts een beperkt effect hebben. En verre van egoïstisch te zijn, is de les van spiritualiteit dat we alleen op de verticale as kunnen stijgen door ons kleine zelf helemaal te vergeten.

Het ideaal van de soefi is evenwicht: we moeten op elke mogelijke manier aandacht besteden aan het horizontale vlak, maar we moeten ook zorgen voor ons heilige ideaal, want alleen in Eenheid worden alle tegenstellingen van het leven opgelost. In deze moeilijke tijden moeten we allemaal doen wat we kunnen om voor elkaar te zorgen, maar we moeten ook dit gezegde van Gayan Alapas onthouden: “God is het antwoord op elke vraag.”

Vertaling Kariem Maas