Opgeven

“Wat wordt er van ons verwacht dat we aan anderen geven? Is er een limiet?”

Deze vraag is in verschillende recente gesprekken over het spirituele pad naar voren gekomen en verraadt een zeker onbehagen. De idealen van liefde, harmonie en schoonheid zijn zeer aantrekkelijk – zelfs bedwelmend – maar wanneer we beginnen te onderzoeken wat de implicaties ervan zijn voor ons eigen gedrag, nemen we even een pauze. Oh – moet ik van mijn buurman houden? Om van deze of die andere moeilijke persoon te houden? Dat is niet zo gemakkelijk. En als we horen dat liefde geen plezier is, zoals Hazrat Inayat Khan ons in de Gayan vertelt… nou ja, dat hadden we misschien al wel vermoed van diverse kneuzingen in het leven – maar als we te horen krijgen dat de essentie van liefde opoffering is, beginnen we bedenkingen te koesteren.

Dit komt deels door onze natuurlijke terughoudendheid om onze eigen comfortzone te verlaten; dat spreekt vanzelf, want opoffering betekent het brengen van een offer, of met andere woorden het bereid zijn om afscheid te nemen van iets, misschien materiële bezittingen, of fysieke inspanning, of onze tijd, of onze aandacht. Maar onze bedenkingen zijn er ook omdat het idee van opoffering is gebruikt – en vaak misbruikt – als een manier om onze toewijding aan een ideaal te demonstreren, en misschien wel af te dwingen. “Als je van je geloof houdt, moet je je opofferen.” 

In een dergelijk geval is het misbruik gewoon de omkering van oorzaak en gevolg. Het is niet door opoffering dat we tot liefde komen, maar wanneer we liefde voelen, zullen we bereid zijn om te offeren.

En wat betreft de vraag hoe ver we moeten gaan op de weg van de opoffering: dat moet altijd afhangen van een wijs begrip van de omstandigheden. Dat houdt ook in dat we de aard – de zuiverheid of het gebrek daaraan – van onze bedoelingen, ons vermogen om te geven en vooral het effect van ons geven moeten erkennen. Omdat we onze eigen vrijheid koesteren, moeten we er zeker van zijn dat we de vrijheid van een ander niet beperken door ons aanbod.

Misschien is dat de wijsheid die in deze anekdote over Hazrat Inayat Khan verborgen zit:

Tijdens zijn laatste dagen in India was hij, als hij uitging, voorzichtig met het meenemen van pakjes voedsel om aan de hongerigen te geven, want natuurlijk waren er toen, net als nu, altijd overal arme en hongerige bedelaars. Wat wel ongewoon was aan zijn aanbod, was dat hij zou wachten tot hij werd benaderd. “Ze moeten het vragen,” zei hij.

Vertaling Kariem Maas