Het vuur van geloof

In het verhaal van Aladdin – of tenminste in één versie van het verhaal, want zoals alle geliefde verhalen wordt het door verschillende vertellers op verschillende manieren verteld – beginnen Aladdin en een gids die hij heeft gevonden aan een lange reis, want de gids heeft hem verzekerd dat hij hem naar de lamp kan leiden waarmee hij de gunst van de Prinses zal winnen. In het begin leidt hun weg door groene en aangename landen en Aladdin voelt zich hoopvol en verheven door zijn omgeving. Gaandeweg verandert het landschap echter in een kale woestijn en wordt het steeds moeilijker. Aladdin begint de moed te verliezen en twijfel verzwakt zijn vastberadenheid. Om hem kracht te geven, herinnert zijn gids hem aan de liefde die hij voor de Prinses voelt en zegt dat er geen andere manier is om haar voor zich te winnen.

Het is het geloof dat onze voeten op het pad zet, maar we moeten altijd verwachten dat ons geloof op de proef wordt gesteld. Als we mogelijkerwijs het gevoel hebben dat ons geloof niet op de proef is gesteld, dan zijn we nog niet ver genoeg op onze reis, want het is onderdeel van de noodzakelijke zuivering dat de reiziger op het spirituele pad alle wilskracht moet verzamelen om twijfel te overwinnen.

De boeddhistische leraar Han Shan (1546–1623) heeft eens gezegd: “Er zijn momenten waarop we handelen met een onwankelbaar geloof in de Dharma, ook al begrijpen we de situatie waarin we ons bevinden niet. Er zijn andere momenten waarop we onze situatie begrijpen, maar bang zijn om volledig trouw te zijn. In het ene geval zijn we in ons hart en in het andere geval in ons verstand. We moeten deze twee samenvoegen! Begrip EN geloof!”

Zowel het hart als het hoofd draagt iets bij aan het bereiken van het doel. Het hart kan een onwankelbaar geloof geven, terwijl het hoofd begrip biedt. Geloof zonder begrip zal niet altijd wijs zijn, maar begrip zonder geloof is vatbaar voor twijfel en angst. Dan riskeren we het lot van Orpheus, die alles verloor toen de prijs binnen zijn bereik lag. Het Goddelijke besluit was dat Orpheus Eurydice kon redden uit de onderwereld, maar alleen als hij geen twijfel toonde en niet wankelde. Toen hij haar naar het zonovergoten land begon te leiden, mocht hij niet achterom kijken om te zien of ze hem wel volgde. In de legende keek hij wel achterom toen ze de grens van de onderwereld bereikten en zag haar toen tragisch voor altijd uit zijn zicht verdwijnen.

Degenen die met een bevroren hart leven, kunnen niet weten hoeveel twijfel ze met zich meedragen. Pas als het hart ontwaakt en zijn functie als haardvuur van ons wezen begint te vervullen, kunnen we herkennen hoe de dreigende wolken die door onze geest zweven onze wil proberen te overschaduwen. In het verhaal van Aladdin had de gids misschien logische redenen kunnen aandragen om door te gaan, zoals ‘we zijn er bijna’, maar in plaats van een beroep te doen op zijn verstand, herinnerde hij Aladdin aan zijn liefde, en dat was wat hem hielp om door te gaan. Het is de geest die twijfelt, niet het hart, en als het hart gericht is op zijn doel, dan kan de geest zijn rol vervullen als de gewillige dienaar van het ideaal.

Daarom maken zoekers een altaar van het hart en bewaken ze de vlam die daar brandt. Als ze twijfel voelen, gooien ze die weg, wetend dat die niet bij hun ideaal kan horen. Op deze manier brandt de vlam voor hen steeds helderder en werpt steeds meer licht op het pad dat voor hen ligt. Wanneer de vlam niet meer te doven is, wordt dit gezegde uit de Gayan Chalas tot werkelijkheid:
“Liefde in haar volheid is een onuitsprekelijke kracht die luider spreekt dan woorden;
wanneer het hart ervan overloopt, is er niets waar de mens te zwak voor is.”

Vertaling Kariem Maas