Hoe verhoudt een soefi zich tot wereldse problemen?

Vast en zeker kent iedereen het soort wijsheid ‘Een soefi leeft in de wereld maar is niet van de wereld’. Of zoals een van de vroegere leiders van de Soefi Beweging kon zeggen: ‘Een soefi heeft zijn voeten stevig op de grond en het hoofd ver in de hemel’. Maar dan, als we leven in de wereld, wat moeten we dan doen met de problemen van de wereld? Er zijn er beslist meer dan genoeg die om aandacht vragen: conflicten, armoede, ziekte en sociale onrechtvaardigheid, om er een paar te noemen. Zijn er soefi-leringen die we kunnen toepassen bij specifieke moeilijkheden? Of, zoals iemand laatst bezorgd vroeg: ‘Wat is de houding van een soefi ten opzichte van het milieu?’

Als eerste reactie zouden we kunnen denken: ‘Ja, er zou een soefi opvatting of een soefi ‘politiek’ moeten zijn wat betreft het milieu. Niet voor niets hebben we ademhalingsoefeningen die gebaseerd zijn op de vijf elementen aarde, water, vuur, lucht en ether, en we hebben prachtige natuurmeditaties, we zien de schoonheid van de Schepper in de wereld om ons heen. Vanzelfsprekend zouden soefi’s milieu-activisten moeten zijn.’

Soefisme betekent niet goedheid, vriendelijkheid of vroomheid.
Soefisme betekent wijsheid.

Maar als we dieper op deze kwestie ingaan, ontdekken we wellicht een andere manier om er tegenaan te kijken. In de eerste jaren van zijn werk in het Westen waren Hazrat Inayat Khan, de grondlegger van de Soefi Beweging, en zijn familie door de Eerste Wereldoorlog gedwongen om in Engeland te wonen. Miljoenen levens werden geofferd in wat misleidend werd genoemd ‘de oorlog om alle oorlogen te beëindigen’. Men had mogen verwachten dat een spirituele leraar die liefde, harmonie en schoonheid predikte, en de universele broederschap van de mensheid, zich zou keren tegen deze strijd. Inderdaad, was een van de problemen voor Inayat Khans Boodschap in die tijd dat de nationalistische en zeer oorlogsgezinde Britse samenleving het soefisme ervan verdacht dat het een of andere vorm van het verachte ‘pacifisme’ zou zijn. Maar Hazrat Inayat besteedde er uiterste zorg aan om uit te leggen dat de soefi-opvattingen anders zijn.

In het boek ‘De eenheid van religieuze idealen’ bijvoorbeeld vinden we deze passage:
Heel vaak wordt de Soefi Boodschap, in haar vorm van weldadigheid, gehouden voor wat tegenwoordig pacifisme heet, en degenen die niet positief staan tegenover het idee van pacifisme zeggen dat dat vrede tegen elke prijs betekent. Soefisme leert dat niet. Soefisme betekent niet goedheid, vriendelijkheid of vroomheid. Soefisme betekent wijsheid. Alles in het leven is stof voor wijsheid, om mee om te leren gaan. Wijsheid kan niet beperkt worden tot principes.

En op enig moment, toen iemand die geïnteresseerd was in een of ander specifiek concept aan Hazrat Inayat vroeg of de soefi filosofie daar in geloofde, antwoordde de Meester:
‘De soefi filosofie schrijft geen enkel geloof voor en keert zich ook niet tegen enig geloof … Soefisme volgt precies wat in de Bijbel staat: ‘Zoek eerst het koninkrijk Gods, en al deze dingen zullen u toegeworpen worden.’ In plaats van zich zorgen te maken over allerlei geloof, wil de soefi zich allereerst op dit centrale idee richten, en wanneer hij zover is, ziet hij de waarheid van alle dingen.’

Ongetwijfeld moet ieder die het soefipad volgt in de wereld werken volgens de eigen overtuigingen, en de roep van het eigen geweten, en je spirituele oefeningen zullen zeker je inzicht scherper maken en je wil sterker. Zoals Hazrat Inayat zegt, is alles in het leven materiaal om met wijsheid te leren werken – maar als we proberen een specifieke naan of vorm of toon op te leggen aan wijsheid, zullen we vroeger of later ontdekken dat we afstand gedaan hebben van wijsheid ter wille van een of ander concept. Het licht van soefisme gaat echter verder dan dat soort beperking.

Vertaling door Kariem Maas