Verticaal en horizontaal

Wie Moersjid Hidayat heeft gekend, zal zich ongetwijfeld herinneren dat hij er op stond dat wij de bewegingen zouden leren die de gebeden Saum en Salat begeleiden, en dat dan ook tot op de centimeter correct, want hij had ooit orkesten gedirigeerd en wilde dat de instrumenten goed samen zouden spelen. De beweging geeft lichamelijk uitdrukking aan de innerlijke gedachte die wordt uitgesproken, en dat maakt haar compleet. Zo is er bijvoorbeeld het moment in het gebed Saum, na de woorden “Open ons hart voor Uw Schoonheid, verlicht onze ziel met Goddelijke Licht”, dat wij in stilte een horizontale lijn trekken van de linker- naar de rechterschouder, en vervolgens een verticale lijn van de kruin naar beneden naar de zonnevlecht.

Deze beweging doet ons onvermijdelijk denken aan de christelijke gewoonte om een kruis te slaan, maar Moersjid Hidayat zou ons indringend uitleggen dat we niet de spijkers van het kruisbeeld plaatsen; we herhalen in stilte: “Dit is niet mijn lichaam; dit is de tempel van God.”

Hij zou dat terecht doen – wij verwijzen niet naar de historische ter dood veroordeling van Jezus van Nazareth. Toch leidt de les van dit gebaar ons hoe dan ook terug naar de kruisiging.

De verticale lijn vertegenwoordigt aspiratie, onze verbinding met het goddelijke. Het betekent niet dat we denken dat God zich in de stratosfeer bevindt – alleen dat we willen stijgen in onze gedachten en gevoelens. De horizontale lijn vertegenwoordigt het fysieke vlak, met al zijn beperkingen en plichten en verplichtingen.

En hoe verder we komen op het spirituele pad, des te duidelijker herkennen we deze lijnen die in ons leven worden getrokken. Naarmate we ons meer en meer bewust worden van de aspiratie van de ziel, worden we ons ook meer en meer bewust van onze onontkoombare plichten en verplichtingen op aarde. Het gevolg is dat we worden vastgehouden, niet in staat om ons los te maken van de aarde, maar ook niet in staat om de roep van de hemel te vergeten.

Het verhaal van Jezus die aan het kruis wordt genageld is hiervan een dramatische illustratie, maar ‘kruisigingen’ komen we vaak tegen in de werkelijkheid, de ene keer wat ingrijpender dan de andere keer. Een voorbeeld dat in een recent gesprek naar voren kwam, kan dat misschien verduidelijken. Een jongeman wordt verliefd, en de opwinding van die liefde opent voor hem de deur naar het paradijs; plotseling kent hij de realiteit van die verticale dimensie. Maar op een dag zegt zijn liefje: “Nu moet je mijn ouders eens ontmoeten.” Op dat moment merkt de jongeman dat hij wordt vastgehouden door de horizontale dimensie. Hij wordt, omwille van de liefde, gekruisigd,

En hopelijk, na het onvermijdelijke bezoek, zal hij de opstanding van een nieuw leven ontdekken.

Vertaling Kariem Maas